Podstawowe informacje o biofeedbacku

Jak przebiega sesja treningowa? #

Sesja treningowa biofeedback to ustrukturyzowany proces, w którym pacjent współpracuje z trenerem biofeedbacku w celu regulacji aktywności mózgu. Sesja treningowa biofeedback może przebiegać w następujący sposób:

• Przygotowanie:

  Na początku sesji trener i pacjent mogą omówić cele sesji oraz aktualny stan emocjonalny i fizyczny pacjenta. Pacjent jest następnie umieszczany w komfortowej pozycji, zazwyczaj w fotelu.

• Przygotowanie Sprzętu:

  Na głowie pacjenta umieszcza się materiałowy czepek z punktami montażowymi elektrod. Aby ułatwić zbieranie sygnałów elektrycznych z powierzchni głowy pacjenta stosowany jest żel przewodzący, którego niewielką ilość umieszcza się w punkcie styku elektrod ze skórą głowy. Elektrody są następnie podłączane do wzmacniacza, który umożliwia odczyt i analizę mikronapięć, które wytwarza nasz mózg.

• Wprowadzenie do Zadania:

  Pacjent może być poproszony o wykonanie konkretnej czynności, na przykład koncentrację na obrazie lub relaksację. Wizualna lub/oraz dźwiękowa informacja zwrotna jest udostępniana w czasie rzeczywistym, informując pacjenta o poziomie aktywności mózgu w określonych obszarach.

• Informacja zwrotna:

  W trakcie zadania, pacjent otrzymuje informację zwrotną na temat swojej aktywności mózgowej. Może to być przedstawione w formie zmieniających się obrazów, dźwięków lub innych bodźców. Pozytywny feedback jest związany z osiągnięciem określonego stanu, na przykład zwiększonej koncentracji. Informacja zwrotna najczęściej jest przedstawiana w formie gry lub nagrania wideo (film, kreskówka), kiedy osiągamy pożądany stan, pacjent zdobywa punkty w grze albo, w przypadku nagrań, może cieszyć się ostrym niezakłoconym obrazem. Kiedy pacjent wypada z pożadanego stanu, przestaje zdobywać punkty w grze lub obraz staje się sztucznie niewyraźny i rozmazany. Mózg, który chce zdobyć nagrodę automatycznie dąży do samoregulacji i wraca do pożądanego przez trenera stanu.

• Regulacja Aktywności Mózgu:

  W trakcie sesji, pacjent jest zachęcany do regulacji swojej aktywności mózgu, dążąc do pożądanych wzorców. Trener może podpowiadać, w którą stronę kierować swoje myśli, lub sugerować pewne strategie ułatwiające osiągnięcie pożądanego stanu aktywności mózgowej. Proces ten jest wspierany przez ciągły feedback, który pomaga pacjentowi zrozumieć, jakie myśli i stany psychiczne są związane z danymi wzorcami aktywności mózgu.

• Kontrola Postępów:

  Trener monitoruje postępy pacjenta w regulacji aktywności mózgu i dostosowuje zadania, aby dostosować sesję do zmieniających się potrzeb pacjenta. Sesje mogą być stopniowo dostosowywane, aby wprowadzić bardziej zaawansowane zadania, gdy pacjent rozwija umiejętności regulacji.

• Podsumowanie i Planowanie:

  Na zakończenie sesji, trener i pacjent omawiają doświadczenia z treningu biofeedback, analizują postępy i ustalają ewentualne zmiany w planie leczenia. Pacjent może otrzymać wskazówki dotyczące praktyk domowych lub strategii, które mogą wspierać proces regulacji aktywności mózgu między sesjami.

Proces ten jest indywidualnie dostosowywany do potrzeb pacjenta i celów terapeutycznych. W miarę postępu sesji, pacjent rozwija umiejętność samoregulacji aktywności mózgu, co może przyczynić się do poprawy różnych aspektów zdrowia psychicznego.

Jak przygotować się do treningu? #

Przygotowanie do treningu biofeedback obejmuje kilka kluczowych kroków, aby zapewnić efektywność i komfort podczas sesji. Oto kilka wskazówek dotyczących przygotowania się do treningu biofeedback:

• Upewnij się, że masz suchą głowę:

  Mokre lub nawet wilgotne włosy, zmieniają przewodnictwo sygnałów elektrycznych zczytwanych z powierzchni głowy. Kluczowym elementem biofeedbacku, jest umieszczenie elektrod na dokładnie określonych pozycjach na powierzchni głowy. W przypadku, kiedy mamy wilgotne włosy, sygnały elektryczne rozmwywają się i nie pozwalają na prezycyjny odczyt aktywności mózgu.

• Upewnij się, że zaplanowany trening nie koliduje z Twoim planem dnia:

  Trening powinien być prowadzony, kiedy jesteś w stanie poświęcić całą uwagę na skuteczności treningu. Dodatkowym aspektem, który trzeba wziąć uwagę podczas planowania treningu, są późniejsze zobowiązania w ciągu dnia. Czepek z elektrodami i żel przewodzący, mogą spowodować konieczność poprawy fryzury. Warto o tym pamiętać, jeśli zaraz po treningu mamy zajęcia wymagające odpowiedniej prezencji.

• Komunikacja z Trenerem:

  Skonsultuj się z trenerem biofeedback przed rozpoczęciem sesji. Podziel się z nim swoimi obawami, celami i oczekiwaniami, aby dostosować trening do Twoich potrzeb.

• Unikaj substancji wpływających na Twój stan:

  Unikaj spożywania kofeiny, alkoholu lub substancji psychoaktywnych przed sesją, ponieważ mogą one wpływać na aktywność mózgu.

• Zdobądź Komfortową Pozycję:

  Wybierz ubrania, które są wygodne i niekrępujące, ponieważ będziesz spędzać pewien czas w jednej pozycji. Upewnij się, że jest Ci komfortowo.

• Zidentyfikuj Cele Sesji:

  Przed rozpoczęciem treningu, zastanów się nad celami, jakie chciałbyś osiągnąć. To może pomóc trenerowi w dostosowaniu sesji do Twoich indywidualnych potrzeb.

• Ogranicz Zestresowanie:

  Przygotuj się psychicznie do treningu, starając się zminimalizować stres przed sesją. Medytacja, głębokie oddychanie lub inne techniki relaksacyjne mogą być pomocne.

• Zjedz Lekki Posiłek:

  Zjedz lekki posiłek przed sesją, aby uniknąć uczucia głodu, ale unikaj ciężkich posiłków, które mogą powodować uczucie dyskomfortu.

• Zostaw Elektronikę:

  Wyłącz telefony komórkowe i inne urządzenia elektroniczne przed rozpoczęciem sesji, aby uniknąć zakłóceń sygnałów elektroencefalograficznych (EEG), ale także po to by wyeliminować źródła, które mogą Cie rozproszyć w ciągu sesji.

• Otwórz się na Doświadczenie:

  Bądź otwarty na doświadczenia podczas treningu biofeedback. Pozwól sobie na zaakceptowanie nowych doświadczeń i skoncentruj się na procesie.

• Regularność Sesji:

  Staraj się utrzymać regularność sesji, jeśli to możliwe. Regularne treningi przyczyniają się do lepszych wyników.

• Pytaj o Wskazówki Dla Domu:

  Poproś trenera o wskazówki dotyczące praktyk domowych, które mogą pomóc w utrzymaniu efektów treningu między sesjami.

Przygotowanie się do treningu biofeedback obejmuje zarówno aspekty fizyczne, jak i mentalne. Współpracując z trenerem i dbając o swoje ogólne samopoczucie, możesz zwiększyć efektywność treningu oraz skorzystać z pełnego potencjału terapeutycznego biofeedbacku.

Kiedy warto stosować biofeedback? #

Przegląd przypadków, w których biofeedback może okazać się wartościowym narzędziem

Czy biofeedback ma naukowe podstawy? #

Często można się spotkać z wątpliwościami czy oby biofeedback nie jest pseudonauką. Nie, biofeedback ma podstawy naukowe i opiera się na badaniach naukowych z zakresu neurofizjologii i neuropsychologii. Metoda ta jest rozwinięciem technologii biofeedbacku, a jej fundamenty są zakorzenione w zrozumieniu aktywności elektrycznej mózgu, zwanej elektroencefalogramem (EEG). Biofeedback jest stosunkowo młodą częścią nauki o człowieku. Aby udowodnić skuteczność jakielkolwiek terapii, konieczne jest przeprowadzenie solidnych badań klinicznych zgodnych z zasadami naukowej metody badawczej. Oto kilka kluczowych elementów, które są istotne w procesie oceny skuteczności leczenia:

• Badania Kontrolowane Placebo:

  W badaniach klinicznych oceniających skuteczność leczenia, zazwyczaj stosuje się grupę otrzymującą rzeczywiste leczenie oraz grupę kontrolną, która otrzymuje placebo lub standardowe leczenie. To umożliwia porównanie efektów rzeczywistego leczenia z efektami placebo.

• Losowe Przydzielanie do Grup:

  Losowe przydzielanie pacjentów do grup leczenia i kontrolnej jest kluczowym elementem, aby zapewnić, że obie grupy są porównywalne na początku badania. To pomaga wykluczyć wpływ zmiennych zakłócających.

• Podwójnie Ślepe Badania:

  W przypadku badań, w których możliwe jest zastosowanie placebo, stosuje się podwójnie ślepe badania. Oznacza to, że ani badani, ani lekarze przeprowadzający badanie nie wiedzą, czy pacjent otrzymuje rzeczywiste leczenie czy placebo. To eliminuje efekt placebo i zapewnia obiektywne wyniki.

• Duże Grupy Badawcze:

  Im większa grupa badawcza, tym wyniki badania są bardziej reprezentatywne i bardziej prawdopodobne, że odzwierciedlą rzeczywisty efekt leczenia na populację.

• Długi Okres Obserwacji:

  Warto prowadzić badania przez wystarczająco długi okres, aby umożliwić ocenę długotrwałych efektów leczenia oraz ewentualnych powikłań czy skutków ubocznych.

• Analiza Statystyczna:

  Wszelkie analizy statystyczne powinny być przeprowadzane zgodnie z zasadami statystyki matematycznej, aby określić, czy różnice między grupami są statystycznie istotne.

• Powtarzalność Wyników:

  Różne niezależne badania potwierdzające skuteczność leczenia zwiększają pewność co do wyników. Powtarzalność wyników w różnych warunkach i na różnych grupach pacjentów zwiększa wiarygodność badań.

• Zastosowanie Standardów Etycznych:

  Badania powinny być prowadzone zgodnie ze standardami etycznymi, zapewniając bezpieczeństwo i dobrostan pacjentów, a także zapobiegając wprowadzaniu w błąd.

Przeprowadzenie takich badań jest czasochłonne i kosztowne, ale stanowi fundamentalny krok w ocenie skuteczności. Wyniki tych badań stanowią podstawę naukową dla ewentualnego uznania danej metody za skuteczną i bezpieczną. Choć biofeedback jest szeroko badany i stosowany, warto zaznaczyć, że wciąż trwają badania nad jego skutecznością w różnych kontekstach klinicznych. Środowisko biofeedbacku dąży do osiągnięcia najwyższych strandardów badań klinicznych nad efektywnością terapii. Niestety wciąż, istniejąca ilość badań naukowych jest niewystarczająca. Niemniej jednak, istnieje rosnące zainteresowanie i wsparcie dla tej metody ze strony społeczności naukowej.

Czy to jest bezpieczne? #

W ogólności, biofeedback uznawany jest za bezpieczną metodę, szczególnie gdy jest przeprowadzany przez wykwalifikowanych i doświadczonych specjalistów. Jednak, podobnie jak w przypadku wielu terapii, istnieją pewne kwestie bezpieczeństwa, które warto uwzględnić

• Epilepsja

  Osoby z aktywną epilepsją mogą mieć zwiększone ryzyko wystąpienia napadów podczas treningu biofeedbacku. W niektórych przypadkach, terapia może być przeciwwskazana, chyba że jest prowadzona pod ścisłą kontrolą specjalisty. Trener powinien zostać poinformowany o przypadkach eplilepsji przed rozpoczęciem terapii, aby mógł dostosować protokoły treningowe lub odradzić terapię w ogóle.

• Efekty uboczne

  U niektórych osób mogą wystąpić efekty uboczne w wyniku treningu biofeedback. Mogą to być na przykład zmęczenie, lekkie bóle głowy, bądź inne reakcje fizjologiczne. Zazwyczaj są one krótkotrwałe i ustępują po zakończeniu sesji.

• Konsultacja z lekarzem

  W przypadku osób z istniejącymi schorzeniami, zwłaszcza neurologicznymi, zawsze zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem treningu biofeedback.

• Elektrody

  Wiele osób obawia się elektrod montowanych na powierzchni głowy. Elektrody stosowane w terappi są elektrodami pasywnymi, jedyne sygnałe elektryczne, które przewodzą, są tymi które sam wytwarza mózg podczas normalnej aktywności. Do powierzchni głowy, czy mózgu nie są wysyłane żadne sygnałe elektryczne z zewnątrz. Sygnały elektryczne, które są zczytywane mają napięcie rzędu Mikrowoltów, tj. milionowych część Wolta.

Przeciwskazania do treningu #

• Silna depresja
• Znaczne pobudzenia psychoruchowe
• Nasilona schizofrenia
• Mania
• Zaburzenia paranoidalne z omamami
• Ostry zespół obsesyjno-kompulsywny
• Delirium
• Stan splątania lub depersonalizacji

Boję się strzykawek #

Rzeczywiście, strzykawek (bez igły!) używa się aby aplikować żel przewodzący do portów na powierzchni czepka. Nie jest to w żaden sposób podobne do tradycyjnego zastrzyku, nie wiąże się to z żadnym bólem. Jedyne uczucie, które towarzyszy procesowi to uczucie zimna, kiedy żel przewodzący dotyka pierwszy raz powierzchni skóry. Jeśli z jakiegokolwiek powodu, widok czy nawet myśl o strzykawkach powodują dyskomfort, trener ma możliwość aplikacji żelu na inne sposoby, nie wymagające strzykawki.

Po jakim czasie mogę oczekiwać efektów? #

Czas, po którym można oczekiwać rezultatów w terapii biofeedbacku, może znacznie różnić się między osobami. Wiele zależy od indywidualnych cech pacjenta, rodzaju problemu, który jest leczony, a także od tego, jak systematycznie i skrupulatnie przestrzegane są zalecenia terapeutyczne. Oto kilka czynników, które mogą wpływać na tempo uzyskiwania rezultatów:

• Rodzaj Problemu
• Indywidualne Cechy Pacjenta
• Systematyczność Sesji
• Słuchanie Zaleceń Terapeuty
• Charakter Trudności
• Liczba Sesji

U niektórych pacjentów zauważalne efekty pojawiają się już po pierwszej sesji, zazwyczaj jednak wymagane jest odbycie przynajmniej kilku sesji żeby pacjent zauważył efekty. Ważne jest również zrozumienie, że biofeedback jest formą treningu, a nie natychmiastowego rozwiązania problemów. Poprawy mogą być stopniowe, a skuteczność terapii może zależeć od wielu czynników. Dlatego istotne jest cierpliwe podejście i regularna komunikacja z terapeutą w celu monitorowania postępów.

Czy efekty z czasem zanikają? #

Skuteczność biofeedbacku może być trwała, ale także zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj problemu, indywidualne cechy pacjenta, a także to, czy osoba utrzymuje zmiany w stylu życia i samoregulacji po zakończeniu terapii. W literaturze znane są przypadki, kiedy od zakończenia terapii upłynęło ponad 15 lat a efekty treningu są wciąż dobrze widocznie. Z drugiej strony, jeśli podopieczny nie zmieni stylu życia ani nie będzie stosował praktyk samoregulacji efekty treningu z czasem mogą ustąpić.